maandag 14 februari 2011

Fictie, werkelijkheid en het slot van de auteur

Soms struikel je over overeenkomsten tussen boeken, die je op voorhand niet vermoedde. Twee boeken die recent las, brachten bij mij dezelfde verwondering en irritatie naar boven. Hoewel inhoudelijk compleet anders, zijn beide boeken op hetzelfde principe gestoeld: Het verhaal is ontsproten aan de verbeelding van de auteurs, maar beiden gebruiken ze historische feiten als kader. Fictie dus, maar gestoeld op bekende historische verhalen.

Keizerin uit het volk
Het eerste boek heet Keizerin uit het volk (John Burnham Schwartz) en gaat over een Japans meisje uit gegoede kringen, maar niet van adel. Zij accepteert het huwelijksaanzoek van de Kroonprins van Japan. Jaartallen, plaatsen, achtergrond doen direct denken aan het verhaal van de huidige keizerin Michito van Japan. Burnham Schwartz heeft echter andere namen gekozen en kan daardoor zich een enorme vrijheid permitteren. Dat levert een zeer interessant inkijkje in de Japanse hofcultuur op. Na de Tweede Wereldoorlog is de toenmalige keizer Hirohito door de overwinnaars is gedwongen afstand te doen van de goddelijke status van het keizerschap. Hij nam genoegen (hoewel met tegenzin) met een zuiver representatieve en constitutionele taak. De Kroonprins is zich van deze nieuwe positie bewust, maar de hofhouding en vooral zijn moeder denken nog in oude patronen. Het burgermeisje beschrijft haar eenzame en moeilijke leven: ze ziet haar ouders nauwelijks nog en die mogen haar kinderen niet zien. De psychische druk is zo groot dat zij gedurende een lange tijd niet meer kan praten. Maar ze houdt stand en vindt haar eigen weg, hoe moeilijk ook.

Als haar zoon verliefd wordt op een slim en ambitieus meisje uit het volk, ziet ze de geschiedenis zich herhalen. Het meisje wil niet haar leven en werk opgeven, maar stemt na een gesprek met de Keizerin toch in met een huwelijk. Ook zij zal de enorme psychische druk voelen. Vooral als ze na jaren een dochtertje ter wereld brengt. De teleurstelling is enorm bij de hofhouding en het volk. Ook hier is niet moeilijk om de parallellen te zien met de huidige situatie van het kroonprinselijk paar in Japan.

Haar naam was Sarah
Het tweede boek van Tatiana de Rosnay zorgde voor veel ophef in Frankrijk. Had de Franse politie in de Tweede Wereldoorlog werkelijk meegeholpen aan razzia’s ten dienste van de Nazi’s? De film “La rafle” (de razzia) had dit al eerder op indringende wijze in beeld gebracht. De schrijfster heeft de razzia’s in Parijs op 16 juni 1942, toen ruim 13.000 joodse Parijzenaars naar het Velodrome d’Hiver werden gebracht als uitgangspunt voor haar verhaal genomen. Heel knap is de verweving van heden en verleden, want een groot gedeelte speelt zich af in het nu. Eigenlijk begint het met de opdracht aan een in Parijs wonende journaliste om iets te schrijven over het Velodrome dHiver. Tegelijkertijd zal ze binnenkort in het appartement van haar Franse schoonmoeder trekken. Onverwacht blijken beide verhalen een overeenkomst te hebben. In dat appartement woonde in 1942 namelijk Sarah.

Sarah is een klein meisje als er midden in de nacht op hun deur wordt gebonkt, maar ze voelt het gevaar en stopt haar kleine broertje in een kast. Ze belooft hem te komen halen, maar het lukt haar niet haar belofte na te komen. Zij wordt met haar ouders naar het Velodrome getransporteerd. Met alles wat wij nu weten over het verloop van de oorlog, voel je als lezer het drama aankomen. De journaliste gaat op zoek naar het verhaal van Sarah en ontdekt het geheim van haar familie.

Overeenkomsten en mijn teleurstelling
Beide boeken grijpen je naar je keel en ik heb ze dan ook met veel plezier gelezen. Het is ook bijzonder om in romanvorm meer te leren over historische gebeurtenissen, en beide auteurs hebben dan ook uitstekende research gedaan. Toch bleef ik ook achter met een teleurstelling. Beide boeken eindigen met een “zelf verzonnen” einde, een beetje Hollywood-achtig einde.

Natuurlijk kan ik dat hier niet verklappen. Maar gezocht en ongeloofwaardig zijn woorden die in mijn hoofd blijven spelen. En dat is jammer, want het doet afbreuk aan de aannemelijkheid van het grotere historische verhaal dat beide boeken proberen te vertellen. Niet lezen, dan maar? Toch wel. Beide boeken zijn goed geschreven, spannend, grijpen je aan en ik heb ze dan ook in één ruk uitgelezen.

Reageren? Leuk, maar graag op Calijn's Gepeins (http://calijn.blogspot.com)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten