Poppenspel

Vrijdagavond in het Muziekgebouw aan 't IJ. De zaal is afgeladen vol. Bij de ingang van de zaal krijgen we een toneelkijkertje. Wat we gaan zien? Japans poppenspel. Ik kan me er van te voren maar moeilijk een voorstelling van maken.

Bunraku heet deze vorm van theater en het heeft een eeuwenoude traditie. Drie mannen bewegen één pop. De belangrijkste man beweegt het hoofd en een hand. Hij is in het zwart gekleed zodat hij zo min mogelijk opvalt, maar van hem mogen we nog zijn gezicht zien. De andere twee mannen hebben een soort Ku Kux Klan-achtig masker zonder ooggaten over hun hoofd. De tweede man bedient de andere hand en neemt de rekwisieten aan. De derde man staat continu in gebogen houding en maakt voet- en kniebewegingen in de lange gewaden van de pop. Hij stampt daarbij ritmisch op de vloer als de pop 'loopt'.

Naast het toneel zit een verteller die in traditionele, een beetje klagerige, klanken het verhaal vertelt, begeleidt door een paar Japanse banjo's, een instrument met drie snaren. Hier hoor de emoties van wat er zich op het toneel afspeelt. De setting is overduidelijk Japans: de klank van de muziek, de kleding en de gezichten van de poppen, het decor, en zelfs de titels van de verhaaltjes (Kersenbloesems in het avondrood langs de Hidakarivier). Maar de boodschappen van deze kleine meesterstukken zijn universeel: liefde overwint, trouw wordt beloond, ontrouw leidt tot de dood.

Ik werd deze avond betoverd door het beeld. Want hoewel dit een eeuwenoude kunstvorm is en de traditionele verhalen soms nog uit de 17e eeuw stammen is de vormgeving van het geheel simpel en modern te noemen. In een scène staat er een toren op het toneel. Terwijl er sneeuw naar beneden dwarrelt, probeert de pop, een door liefdesverdriet verscheurd meisje, de toren te beklimmen. De poppenspelers zijn onzichtbaar, maar haar bewegingen zijn levensecht. Het meisje glijdt af en toe met haar handen en voeten van de ladder af, maar bereikt met enorme inzet toch de klok in de toren.

Het laatste stuk van de avond was het aandoenlijkst. Het verhaal gaat, hoe kan het ook anders, over echte liefde, opoffering en vergeving. Maar vooral de bewegingen van de poppen zijn indrukwekkend. Emoties zijn uit de lichaamstaal af te lezen. Het schijnt dat de ogen en mond van de poppen ook kunnen bewegen, maar daarvoor zat ik te ver weg. Het verhaal gaat over een vrouw die iedere dag bidt dat haar blinde man weer kan zien. Zij zorgt voor hem en houdt van hem, maar hij kan niet geloven dat zo'n mooie en lieve vrouw bij hem zou willen zijn. Daarom stort hij zich in een ravijn, om haar de kans op een normaal leven te geven, maar de liefde overwint. Ook de vrouw stort zich in het ravijn. Dan verschijnt een godin die onder de indruk is van deze liefde voor elkaar. Zij wekt beiden weer tot leven en geeft ook de man het licht in de ogen terug.

Onvergelijkbaar met welke westerse kunstvorm dan ook is dit poppenspel. Ik vond het een bijzondere ervaring, een hele nieuwe wereld gaat er voor je open!


Reageren? Leuk, maar graag op Calijn's Gepeins (http://calijn.blogspot.com)